Castricum – Al enige tijd staan landelijk huisartsen onder druk, omdat zij steeds vaker te maken krijgen met mensen met psychische klachten die door de groeiende wachtlijsten niet terecht kunnen bij een GGZ-instelling. Daarnaast is de werkdruk toegenomen doordat er meer behoefte is aan de verlening van specialistische hulp voor bijvoorbeeld ouderenzorg. Bij twee huisartsenpraktijken werd onderzoek gedaan naar de extra werkdruk.

Door Hans Boot

Om een beeld te krijgen van het geschetste knelpunt werden aan de praktijk Leemhuis & Van der Maarel (L&VdM) aan de Dorcamp en de dorpspraktijk van Doeksen/Weijer (D/W) aan de Cieweg zes vragen voorgelegd die ondanks de toegenomen werkdruk keurig werden beantwoord, zoals hieronder is vermeld.

De werkdruk onder huisartsen is de laatste jaren fors toegenomen. Wat betekent dat voor uw praktijk?

L&VdM: ,,Dat betekent vollere spreekuren, meer zaken regelen zonder face-to-face-contact (dus per telefoon of mail), minder tijd voor overleg of pauze, langere wachttijden aan de telefoon, langere wachttijd voor spreekuurplek, minder tijd voor zomaar een praatje of sociaal bezoek, inzet van meer assistentes en minder tijd om een nieuwe huisarts op te leiden of om collega te helpen.’’

D/W: ,,Wij zien dat de werkdruk in de huisartsenzorg de afgelopen jaren behoorlijk is toegenomen. De huidige personeelstekorten en toegenomen zorgvraag leiden tot oplopende wachttijden in de ziekenhuizen, zorginstellingen en mede als gevolg daarvan ook bij de huisartsen. Naast de extra zorgtaken voor de huisarts vanuit o.a. de ziekenhuizen en de GGZ is ook de reguliere zorg voor de huisarts fors toegenomen.’’

De toename wordt volgens een dagblad vergroot door de recente sluiting van de GGZ-instelling Parnassia in Beverwijk. Heeft dat voor uw praktijk ook gevolgen en zo ja, welke?

L&VdM: ,,Wij hebben al langere tijd een veel hogere werkdruk door meer psychische klachten onder de patiënten. Dat lijkt te maken te hebben met stress (door corona, economische crisis etc.), maar vooral ook met het dichtslibben van de psychiatrie (aanmeldstops bij psychologen en sluiting van poli’s, recent psyQ/Beverwijk). Wij krijgen nu mensen terug in zorg met vaak ernstige psychiatrische problemen die onder zorg van een psychiater zouden moeten vallen. Het huisartsenspreekuur is steeds vaker gevuld met gesprekken met of ondersteuning van patiënten die dat absoluut nodig hebben, maar waarbij dat in de ideale situatie zou gebeuren door de psychiater, psycholoog of maatschappelijk werker. Dit doen we naast onze taken voor chronisch zieken (diabetes, astma, COPD, hart- en vaatziekten), kinderen, spoedeisende zorg, wondzorg en terminale zorg.’’

D/W: ,,We zien een sterk stijgende vraag naar ondersteuning in de geestelijke gezondheidszorg. Echter, de meeste psychologenpraktijken hier in de regio zijn gesloten voor nieuwe patiënten en wachttijden bij de zogenoemde gespecialiseerde GGZ zijn erg lang. Dit is verdrietig, want je wilt juist op het moment dat iemand de stap heeft genomen om hulp te vragen ook zo snel mogelijk de best passende zorg kunnen bieden die een patiënt op dat moment nodig heeft. Wij maken in onze praktijk gebruik van zogenoemde praktijkondersteuner GGZ. Ook bij hen merken we oplopende wachttijden, mede omdat zij naast hun reguliere zorg, ondersteuning bieden aan patiënten die eigenlijk meer gespecialiseerde hulp nodig hebben.’’

Ziet u ook een stijging in het aantal psychische hulpvragen van patiënten en zo ja, hoe gaat u daarmee om?

L&VdM: ,,We onderscheiden zo goed mogelijk ernstig van minder ernstig, geven tips en zoeken samen naar gepaste hulp. Een diagnostisch- en behandeltraject van a t/m z kan de huisarts onmogelijk zelf bieden. Daar zijn we niet voor opgeleid en praktisch is dat niet haalbaar.’’

D/W: ,,Wij merken dit heel duidelijk. Complexe problematiek zien wij steeds vaker op ons spreekuur. Als huisartsenteam proberen wij voor deze groep patiënten samen met onze collega’s praktijkondersteuner GGZ een zo goed mogelijk vangnet te bieden. Maar zowel wij als onze patiënten weten dat dit niet altijd voldoende is. Soms zijn er echt meer ondersteuning en intensievere therapie nodig om tot goede behandeldoelen te komen. Feit is dat de wachttijden voor deze behandelingen erg lang zijn.’’

Zijn de oplopende wachttijden in de ziekenhuizen van invloed op de werkdruk en zo ja, waarom?

L&VdM: ,,Dat valt wel mee, want met de ons omringende ziekenhuizen kan je fijn en snel samenwerken in geval van spoed. De patiënt moet voor een minder urgente klacht helaas vaak wel op een lange wachtlijst.’’

D/W: ,,Zeer zeker. De huisarts is gelukkig altijd laagdrempelig bereikbaar. Als een patiënt niet terecht kan in het ziekenhuis dan wordt al snel contact opgenomen met de huisarts. Daarnaast worden patiënten sneller uit het ziekenhuis ontslagen, wat vaak neer komt op meer werkzaamheden voor de huisarts en zijn team en niet te vergeten de thuiszorg. Wij proberen hierbij zo goed mogelijk te ondersteunen en hulp te bieden waar dat mogelijk is. Het scheelt dat wij de patiënt en familie meestal goed kennen en weten waar de zorgbehoeftes liggen. Ook met de tekorten in de ondersteunende zorg, zoals de thuiszorg, kunnen ook hier de wachttijden echter langer zijn dan wenselijk is met als logisch vervolg oplopende werkdruk voor eenieder in de zorg.’’

Betekent meer taken ook dat de huisartsen in uw praktijk van alle markten thuis moeten zijn of moet de praktijk worden uitgebreid met specialistische hulpverlening?

L&VdM: ,,Een huisarts is van alle markten thuis, maar moet wel kunnen doorverwijzen naar de juiste plek als de klachten te complex of te weinig medisch (en vaak meer maatschappelijk) van aard zijn. Als dat niet kan, zal hij/zij alles zelf gaan doen (want je laat je patiënt niet barsten) en dat is onhoudbaar. In onze praktijk werken gelukkig een praktijkondersteuner GGZ, een praktijkondersteuner somatiek, een verpleegkundige ouderenzorg, een paar toppers van assistentes en een praktijkmanager om te ondersteunen bij praktische zaken als ICT, kwaliteitsbewaking en regelgeving.’’

D/W: ,,Een huisarts is breed opgeleid. De toegenomen complexiteit en intensiteit van de gevraagde zorg maakt echter dat het soms een hele uitdaging is de gewenste zorg te kunnen bieden. Wij hebben de ondersteuning van verschillende verpleegkundige en praktijkondersteuners die o.a. gespecialiseerd zijn in ouderenzorg, diabetes en luchtwegproblematiek. Wij zien dat alleen al voor hen uitbreiding en toename van de spreekuurtijd nodig is, maar wij missen hiervoor de gevraagde ruimte.’’

Als dat het geval is, is uw praktijk dan nog groot genoeg om iedereen te huisvesten?

L&VdM: ,,Nee, wij kunnen geen kant meer op in ons pand. De laatste werkplek die we gecreëerd hebben bevindt zich in ons voorraadhok en dat is geen grap. Gelukkig kan er een raam open voor frisse lucht…’’

D/W: ,,Helaas niet. Wij hebben nu al een groot capaciteitsprobleem en komen dagelijks ruimte tekort. Het is soms per dag puzzelen hoe we onze ruimte het meest optimaal kunnen verdelen. Wij zijn daarom hard opzoek naar uitbreidmogelijkheden. Met de huidige vooruitzichten, waarbij nog meer zorgvragen bij de huisarts komen te liggen, hebben wij op korte termijn behoefte aan significant meer werkruimte. Om een voorbeeld te geven: tien jaar geleden bestond onze praktijk uit drie huisartsen en enkele assistente. Nu werken wij met een veelvoud aan artsen en bestaat ons team uit meer dan twintig personeelsleden. Dus ja, de benodigde ruimte is heel erg hard nodig.’’

Conclusies

Uit dit onderzoek blijkt dat ook Castricumse huisartsen worstelen met een hogere werkdruk. Toch overheerst bij beide geïnterviewde praktijken het werkplezier. Wendy van der Maarel omschreef dit als volgt: ,,Ik heb een intensief, maar mooi en afwisselend vak met patiënten van de wieg tot het sterfbed en zou niets anders willen.’’

Freek Weijer zei hierover: ,,Als dorpspraktijk vinden wij het, ondanks de roerige tijden in het huidige zorglandschap, heel belangrijk dat de liefde voor ons prachtige vak voorop blijft staan.’’

Een belangrijke conclusie is echter ook dat beide praktijken uit hun voegen barsten en nieuwe onderkomens hard nodig zijn. De huisartsen hopen dat de gemeenteraad het signaal ter harte neemt en spoedig besluit over mogelijkheden op bouwlocaties die al enige tijd in beeld zijn. Voor de praktijk aan de Dorcamp betekent dit dat de artsen zich graag willen vestigen op het terrein van de vroegere Montessorischool aan de Koekoeksbloem. De dorpspraktijk aan de Cieweg heeft deze wens voor de locatie van de huidige Maranathakerk. In beide gevallen geldt als optie dat een zorgcentrum wordt gecombineerd met woningbouw.

Op de foto:
Voor Heidy Vermeulen, praktijkondersteuner GGZ, is het behelpen op de laatste werkplek van Leemhuis & Van der Maarel. (Foto: Hans Boot)