Castricum – Vorig jaar hebben Transitie Castricum en de bomengroep van MeerBomenNu in samenwerking met Bibliotheek Kennemerwaard de zadenbibliotheek opgestart. Er werden vijfhonderd zakjes met zaden uitgeleend/weggegeven. Dit jaar krijgt het initiatief een vervolg.

Een zadenbibliotheek is een plek waar je gratis zaden kunt lenen en ruilen. De zadenbieb heeft een wisselend assortiment zaden van kruiden en bloemen. De zadencollectie bestaat uit zaden die terug zijn gebracht door leners en door tuiniers die hebben geoogst uit hun tuinen. De zadenbibliotheek werkt met zaden die niet in contact zijn geweest met chemische middelen, dus afkomstig van onbespoten teelt, liefst niet ouder dan een jaar en die er fris en levenskrachtig uitzien. Je kunt zaden gratis lenen.

In de zadenbibliotheek geldt geen uitleentermijn. Je kiest zaden die je nieuwsgierig maken of die je graag wilt hebben. Als je zaden leent, zaai je ze in je tuin. Van de planten die opkomen, laat je de mooiste plant bloeien én zaad maken. Let op: soms gaat een plant pas in het tweede jaar bloeien! Zaden zitten in de zaaddoos van de bloem of in de vrucht van bijvoorbeeld een pompoen. Dit zaad verzamel je en laat je drogen. Na het drogen breng je een deel van deze zaden terug naar de zadenbieb. Je zaden worden toegevoegd aan de collectie en weer uitgeleend aan andere tuiniers.

In de bieb is voor komend jaar al een leuke variëteit beschikbaar: klaproos, vingerhoedskruid, wilde peen, fluitenkruid, brem, koekoeksbloem akelei, judaspenning bolderik, chicorei, daslook, smeerwortel bijenbrood, Zeeuws knoopje. En er komt nog meer bij. Het najaar is het beste moment om inheemse zaden te zaaien. Immers, planten in de natuur laten in de nazomer en het najaar hun zaad vallen.

Als je inheemse planten in je tuin hebt, dan zal er zaadvorming zijn. Dat zaad kun je laten verwaaien, maar je kunt ook (een deel) ervan oogsten. En als je in je tuin/op je balkon teveel inheemse planten hebt, kun je die weggeven via de planten-geef-kast aan de Duinenboschweg ( bij de BomenHub).

Waarom inheemse planten?

Inheemse planten komen van nature voor in een bepaald gebied, zonder dat de mens daar invloed op heeft gehad. Dus zonder dat we ooit naar bijvoorbeeld Turkije zijn afgereisd om ze mee te nemen (tulpen) of bijvoorbeeld naar China of Japan (hortensia’s). Inheemse planten zijn in Nederland bijvoorbeeld de egelantier, de echte koekoeksbloem, de gewone vlier, de hulst om er enkelen te noemen. Op www.plantenvanhier.nl vind je uitgebreide informatie over inheemse planten.

Wat maakt inheemse soorten zo belangrijk?

Veel dier- en plantensoorten hebben specifieke onderlinge relaties. Dit is ook bij veel soorten in Nederland het geval. Insecten en planten delen samen een geschiedenis die duizenden jaren teruggaat. In al die jaren zijn ze helemaal op elkaar afgestemd. Veel insecten, vooral als larve, zijn om te overleven afhankelijk van een kleine groep planten of soms zelfs van een specifieke plantensoort.

Inheemse plantensoorten leveren niet alleen een veel grotere bijdrage aan de biodiversiteit, ze zijn ook wezenlijk belangrijk vanwege de specialistische en kritische plant-dierrelaties. Met andere woorden: juist de kritische en kwetsbare diersoorten zijn afhankelijk van de aanwezigheid van inheemse plantensoorten. Niet-inheemse soorten zijn misschien mooi voor ons, maar dragen nauwelijks bij aan versterking van de biodiversiteit.

Wat gebeurt er als inheemse soorten verdwijnen?

Als er een tekort is aan inheemse planten, ontstaat er ook een tekort aan inheemse insecten. En insecten, zo weten we inmiddels maar al te goed, zijn verantwoordelijk voor bestuiving en dus onmisbaar in de voedselketen. In die van de mens – wij eten immers planten – maar ook in die van dieren. Want vogels, vissen en amfibieën eten insecten. Het is dus belangrijk om dit probleem bij de wortel aan te pakken en te zorgen dat de inheemse planten niet verdwijnen. Planten die via hun bloemen en blad zorgen voor voedsel voor bijen, vlinders en allerlei andere insecten en organismen, noemen we waardplanten.

Spelregels zadenbibliotheek en plantengeefkast

De zaden kunnen bij de balie van de Bibliotheek Castricum (Geesterduinweg 1) worden ingeleverd. Zet de naam van de plant en de oogsttijd (jaar) op het zakje. Er zijn een aantal spelregels: de zaden dienen onbespoten te zijn, de zaden dienen van inheemse planten te zijn. Er worden geen zaden voor de moestuin ingezameld. Als de planten opkomen en zaad schieten dan oogst je dit zaad en lever je een deeltje weer in bij de zadenbibliotheek. Soms gaat een plant ontzettend goed in jouw tuin. Je hebt overvloed! Soms moet je zelfs planten verwijderen. Anderzijds is het lastig om onbespoten plantgoed te krijgen. De Plantengeefkast staat aan het hek van de BomenHub aan de Duinenboschweg in Bakkum. Je kunt hier planten doneren of gratis meenemen. Let op! De planten dienen onbespoten te zijn en het liefst inheems zodat we daadwerkelijk bijdragen aan een gezonde leefomgeving.

Iedereen kan meedoen

Om zaden te lenen of te brengen hoef je geen lid te zijn van de zadenbibliotheek. Het seizoen van oogsten is eigenlijk de hele zomer en nazomer; de zadenbibliotheek gaat per september weer open en de plantengeefkast is eigenlijk permanent open. Meer informatie bij Monique Schiller (happymoniqueschiller@gmail.com). (Foto’s: Theo Versteegen)