Foto boven:
De perkamenten fragmenten uit Alkmaar (boven) en Haarlem (onder) voor één dag herenigd in het depot van het Regionaal Archief. De stroken maakten deel uit van dezelfde dubbele pagina. (Foto: Regionaal Archief)
Alkmaar – Het was groot nieuws begin dit jaar: de vondst van 21 perkamenten boekfragmenten van bijna duizend jaar oud in het Regionaal Archief in Alkmaar. Vorige week waren deze Alkmaarse fragmenten voor één dag herenigd met een fragment dat tegenwoordig bewaard wordt in het Noord-Hollands Archief in Haarlem en dat afkomstig is uit hetzelfde middeleeuwse boek. Dat gebeurde tijdens een speciaal congres over de fragmenten, waarbij het Regionaal Archief wetenschappers van over de hele wereld ontving.
De fragmenten zijn afkomstig uit een boek met psalmen dat in de elfde eeuw werd geschreven in Engeland. Het middeleeuwse boek is rond 1600 in Leiden in stukken gesneden, waarna de perkamenten stroken gebruikt zijn om verschillende boekbanden mee te verstevigen. Via die boekbanden zijn de fragmenten verspreid geraakt over Europa: behalve in Alkmaar zijn er intussen stukken uit het elfde-eeuwse psalmenboek gevonden in boekbanden in Haarlem, Cambridge (Engeland), Sondershausen (Duitsland) en Elbląg (Polen). Op 4 en 5 september kwamen wetenschappers in Alkmaar bij elkaar om hun kennis over deze fragmenten te delen tijdens een internationaal congres, georganiseerd door de Universiteit Leiden en de Universiteit van Warschau.
Uit hetzelfde blad
Voor deze gelegenheid was het boekfragment uit Haarlem voor het eerst in meer dan vierhonderd jaar weer even samen te zien met de fragmenten die in Alkmaar zijn gevonden. Extra bijzonder: het Haarlemse fragment is uit hetzelfde dubbelblad gesneden als een van de Alkmaarse stroken. Het fragment in Alkmaar vormde de bovenkant terwijl het Haarlemse fragment van bijna onder aan het blad komt.
Digitaal samen
Digitaal zijn de door Europa verspreid geraakte fragmenten van het boek op het platform www.fragmentarium.ms te zien. Dit platform maakt het makkelijker boekfragmenten uit verschillende collecties aan elkaar te koppelen. Het Regionaal Archief is van plan ook andere middeleeuwse fragmenten in de collectie op deze manier toegankelijk te maken, zodat in de toekomst misschien meer van zulke verbanden met boeken elders kunnen worden gelegd.
Publiekslezing
Thijs Porck, universitair hoofddocent middeleeuws Engels in Leiden, die de Alkmaarse fragmenten wist te identificeren, zal op maandag 21 oktober bij het Regionaal Archief een publiekslezing geven over zijn onderzoek naar de duizend jaar oude stukken perkament. De lezing begint om 15.00 uur en is voor iedereen gratis toegankelijk. Aanmelden kan via info@archiefalkmaar.nl of 072 8508200.
Meer over de vondst van de fragmenten destijds is via www.archiefalkmaar.nl/fragmenten te lezen. Meer over het congres: tinyurl.com/CongresFragmenten.