Regio – De gemeenten en de GGD in Noord-Holland-Noord werken al meer dan tien jaar intensief samen om het alcoholgebruik onder jongeren te verminderen. In Nederland geldt een wettelijke minimumleeftijdsgrens van 18 jaar voor de verkoop van alcohol, maar uit recent onderzoek blijkt dat jongeren onder die leeftijd te makkelijk aan alcohol kunnen komen.

In opdracht van de zestien gemeenten in de regio Noord-Holland-Noord heeft een extern bureau een onderzoek uitgevoerd naar de naleving van de leeftijdsgrens bij populaire verkooppunten van alcohol onder jongeren in de regio’s Alkmaar, West-Friesland en de Kop van Noord-Holland. Uit het onderzoek blijkt dat slechts 28,6% van de verkooppunten zich aan de regels houdt. Dit resultaat onderstreept de noodzaak voor een verscherpte aanpak om jongeren beter te beschermen tegen de schadelijke effecten van alcoholgebruik.

‘KidvanNIX’ maakt naleving van de Alcoholwet belonend

Een onderdeel van deze verscherpte aanpak is het innovatieve programma ‘KidvanNIX’, ontwikkeld door Bureau Nuchter. Dit initiatief stimuleert de naleving van de Alcoholwet op een positieve en interactieve manier. Vooraf opgeleide jongeren – de zogenaamde ‘KidsvanNIX’ – gaan langs bij verschillende verkopers om te testen of ze om een identiteitsbewijs vragen bij het verkopen van alcohol. Het is aan de verkopers om te ontdekken of deze jongeren wel of geen alcohol mogen kopen. En ze daarop te wijzen. Het programma is opgezet om verkopers te motiveren altijd volgens de regels te handelen en zo bij te dragen aan een alcoholvrije jeugd. Verkopers die de test niet halen, kregen na afloop tips en begeleiding om hun naleving te verbeteren.

De reacties van de ondernemers waren erg positief op deze aanpak. Een verkoper reageerde: ,,Ik vind het soms wel gek om een ID-kaart te vragen aan jongeren omdat in ‘mijn tijd’ kinderen gewoon alcohol konden kopen. Het is nu veel strenger, maar we leven natuurlijk ook in een andere tijd. Toen wisten we niet hoe schadelijk alcohol eigenlijk is, nu wel. Goede actie dus!’’

Positief belonen

Verkopers die de jongeren bij de aanschaf om een ID vroegen, werden beloond met een kleine prijsbeker en een vermelding op de Wall of Fame. Regionaal maakten deze verkopers daarbij direct kans op bioscoopkaarten of een bowlingarrangement. De hoofdprijswinnaar is inmiddels ook bekend. Dat is voetbalvereniging Limmen. Zij winnen een feestelijk optreden van een brassband én een mobiele alcoholvrije cocktailbar die ze zelf bij hun eerst komende evenement kunnen inzetten. ,,Wij zijn erg blij met de prijs. Als bestuur schenken wij namelijk veel aandacht aan de NIX18-regels en het vragen om ID’’, meldde de penningmeester.

Resultaten

De mate van naleving van de alcoholverkoop was het hoogste bij slijterijen (67,6%), gevolgd door supermarkten (54,0%). Horeca (20,9%) volgt daarna. Eigenlijk zijn de resultaten van alle verkoopkanalen gedaald. Belangrijk dus om samen met de verkooppunten te zoeken naar manieren ter ondersteuning om deze naleving te verbeteren. In totaal zijn 755 verkooppunten bezocht.

De naleving van de leeftijdsgrens bij alcoholverstrekking blijft aandacht vragen. Het bewustzijn van de risico’s van alcohol en het terugdringen van de verkoop aan minderjarigen vraagt om een langetermijnaanpak. Een blijvende gedragsverandering vraagt nu eenmaal een langere adem. Tijdens eerdere onderzoeken in 2015, 2017, 2019 en 2022 was de naleving respectievelijk 31%, 44%, 55% en 35,8%. De 28,6% voor 2024 toont aan dat er ruimte voor verbetering is.

Samen op weg naar een alcoholvrije jeugd

De gemeenten en de GGD blijven zich inzetten om samen met verkooppunten, scholen en ouders het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Het ‘KidvanNIX’-programma toont aan dat een positieve benadering, waarbij goed gedrag wordt beloond, een effectieve manier kan zijn om bewustzijn te creëren en naleving te vergroten. Maar dit alleen is niet genoeg.

Jiske Pardieck, adviseur middelenpreventie GGD HN: ,,De resultaten zijn zorgelijk. Het is voor jongeren te makkelijk om zelf alcohol te kopen. We adviseren de gemeenten om een actieplan op te zetten. Zo is er bijvoorbeeld een masterclass beschikbaar met concrete voorbeelden hoe je de naleving kunt verbeteren en hulp bij het maken van een plan van aanpak. Voor vervolgstappen kun je denken aan voorlichting aan ondernemers, structurele controles met handhaving en veiligheid. Tijd om met bestuurders en ondernemers aan tafel gaan om samen te werken aan een betere naleving van de Alcoholwet.’’ (Archieffoto: Pixabay)