Foto boven:
Stan naast de kap van de molen. Op de achtergrond is de romp te zien. (Foto: Henk de Reus)

Limmen – Tijdens de afgelopen nieuwjaarsreceptie in het gemeentehuis ontving Stan Baltus uit Limmen (16) het eerste jeugdlintje. Stan heeft een eigen molen en is deze aan het restaureren. Tijdens de uitreiking werd hij door burgemeester Toon Mans om zijn inzet voor het behoud van lokale geschiedenis en het cultureel erfgoed geroemd. De vroegere molen  op de hoek van de Kapelweg/Pagenlaan was in verval geraakt. De familie van de eigenaar schonk de molen in 2019 aan Stan die hem daar liet weghalen en restaureerde deze tot in de puntjes in de werkplaats van zijn vader. De klus is inmiddels bijna klaar. De redactie zocht Stan op zijn werkplaats in Limmen.

Door Henk de Reus

Stan had als peuter van twee al iets met molens. ,,Mijn oma woonde naast molen De Kat en molen De Dog in Uitgeest en ze liep hier regelmatig met mij in de wandelwagen langs. Ik werd getriggerd door de ronddraaiende wieken. Ik was nog te klein om mij af te vragen hoe dit kon. Toen ik wat ouder was raakte ik geïnteresseerd in de constructie en het mechaniek van molens. Je kunt op windkracht zoveel dingen met een molen doen. Denk aan het malen van graan, het ophalen van water of het zagen van hout. Ook de kracht van een molen fascineerde mij. Als er veel water is gevallen zijn oude molens nog steeds nodig. Een voorbeeld is de Wimmenumer molen in Egmond aan den Hoef, die  regelmatig wordt ingezet voor het drooghouden van de polder.”

Oude ambacht

Stans keuze voor een opleiding aan het Regiocollege was heel bewust. ,,Ik wil graag het oude ambacht leren. Het liefst zie ik het hout in z’n oorspronkelijke staat. Hoe lopen de nerven? Wat is het mooiste deel van het hout dat ik kan gebruiken voor het doel dat ik voor ogen heb? Bij een reguliere timmeropleiding leer je voornamelijk prefab onderdelen uit de fabriek te plaatsen. Ik vind het juist een uitdaging om dingen zelf te maken.”

Molen De Mol

Stan vertelt dat de oorspronkelijke meelmolen aan de Molenweg in de Molenbuurt stond, maar dat deze in 1916 is afgebrand. ,,In 1987 bouwde Joop van der Steen een replica van deze molen (schaal 1:3) in zijn eigen tuin. De molen draaide regelmatig. Sinds de eigenaar is overleden (2007) is er niets meer met de molen gedaan en heeft hij ruim tien jaar stil gestaan. Het raakte mij als jongetje van vier dat de molen er zo zwaar vervallen bijstond. Ik wilde graag dat deze molen voor Limmen behouden zou blijven. Op m’n zesde ben ik in contact gekomen met de weduwe van de eigenaar. Na haar overlijden heeft de familie Van der Steen de molen aan mij geschonken.” Voor Stan kwam toen de kans om de molen te restaureren. Dit is niet van de ene op de andere dag gegaan.

Restauratie

Stan: ,,Op 17 augustus 2019 is de molen van zijn oude locatie verwijderd en naar de werkplaats van mijn vader vervoerd. Ik kreeg hierbij hulp van Winder Limmen en Henk Verver. Zij regelden het transport. Hierna ben ik met het herstel van de romp en de kap begonnen. Dit is inmiddels voltooid en de kap is door een professionele molenrietdekker bedekt met riet. De draagconstructie van de molen (de onderbouw) en de fundering moeten nog gemaakt worden. Met het maken van de wieken kreeg ik hulp van een molenmaker bij de Zaanse Schans. De romp, de kap en de houten tandwielen heb ik zelf met de hand gemaakt. Op school ben ik bezig met de balkconstructie (geraamte) van de onderbouw.

Opleiding

Stan is eerstejaars leerling, ‘opleiding technicus hout en restauratie’ aan het Regiocollege in Zaandam. Frans Zonneveld, docent aan het college, kan wel wat over Stan vertellen. ,,Het is indrukwekkend dat Stan al op z’n veertiende met het idee liep om zelf een molen te bouwen. Hij heeft een bijzondere fascinatie voor molens. Het feit dat hij er nu zelf een bouwt zegt genoeg over zijn intrinsieke motivatie. Hij had al veel voorkennis toen hij met de opleiding startte en hij wist al het veel over handgereedschap en het gebruik van machines. Op school maakt Stan het geraamte en de houtverbindingen van de onderbouw van de molen zodat het straks als een soort prefab-bouwpakket in elkaar gezet kan worden. Het hiervoor benodigde hout zaagde hij op de Zaanse Schans waar hij als vrijwilliger werkt. In Limmen maakt hij in de werkplaats van z’n vader de wanden van de onderbouw. Ik zie hem later wel molenaar worden, of in een molen wonen.”

Stage

In het kader van zijn opleiding loopt Stan stage bij molenmaker R. Jonker, een restauratie en molenmakersbedrijf in Zaandam. Hier leert Stan de fijne kneepjes van het vak. Stan: ,,Ik leer hier veel technische dingen over molens, oude stolpboerderijen en oude panden. Ik vind het leuk en vooral interessant.”

Kosten

Stan kreeg tot nu toe hulp in natura van bedrijven in Limmen en van de molenmaker op de Zaanse Schans. Ook ontving hij soms giften en bijdragen van sponsors. Het venijn zit ‘m in de staart want Stan heeft sponsorgeld nodig om het project te kunnen afronden. Hij hoopt dat er mensen of bedrijven zijn die in het gat willen springen. Het zou voor hem koren op de molen zijn omdat de molen dan volgens planning (later dit jaar) geplaatst kan worden.

Droom komt uit

De molen komt tegenover de museale hoek in Limmen te staan. De vergunning is bij de gemeente aangevraagd en de ambtelijke molen draait inmiddels op volle toeren. Stan: ,,Ik hoop snel duidelijkheid te krijgen zodat het plaatsen door kan gaan. Als de molen er eenmaal staat geeft het mij een goed gevoel dat ik heb kunnen bijdragen aan het behoud van een stukje geschiedenis en cultuur van Limmen.”

Toekomst

Stan heeft nog geen exact beeld van zijn toekomst. ,,Ik wil vooral molens bouwen, en deze restaureren. Na deze opleiding overweeg ik een opleiding tot uitvoerder te volgen. Ik kan dan bouw- en restauratieprojecten zelf aansturen. Ook wil ik als vrijwilliger bestaande molens laten draaien en bezoekers uitleg geven over de werking van een molen. Of ik ooit zelf in een molen ga wonen, zoals mijn docent beweert? Ik loop niet met dat idee, maar je weet maar nooit.”

Wilt u doneren? Neem dan contact op met Stan via e-mail (stanbaltus2006@gmail.com) of via Facebook (Molen de Mol).