Castricum/Alkmaar – Werkzaam zijn als fotograaf en vervolgens je gezichtsvermogen vrijwel geheel verliezen. Het overkwam Frank Boske (65) uit Castricum een aantal jaren geleden. Over het moeizame proces om zijn handicap te accepteren, schreef hij het boek ‘De Mazzel van Pech’. Het logische vervolg werd een theatervoorstelling, die hij afgelopen zaterdag voor ruim honderd bezoekers in kunstcentrum Artiance in Alkmaar bracht. Een voorstelling die ontroert, maar vooral ook inzicht geeft in de strubbelingen waarmee blinden en slechtzienden in het dagelijks leven kampen.

Door Raimond Bos

Is het een lezing over een boek? Of toch een cabaretvoorstelling? Zelf houdt Frank het op iets daartussenin, dat hij omschrijft als ‘Ca-blabla-ret. Bij voorbaat was ook al duidelijk: dit wordt geen standaard voorstelling waarvan elk detail vooraf vaststaat. Door interactie met het publiek zou de standaardlengte van anderhalf uur wellicht worden overschreden, liet Frank in de vooraankondiging al weten. Het zou uiteindelijk een voorstelling van bijna twee uur worden.

Een voorstelling waarin Frank verhaalt over zijn schooltijd, waarin hij het spijbelen tot een kunst had verheven. Over zijn baan bij een garagebedrijf, waar hij van zijn werkgever te horen kreeg: ,,Wil je iets bereiken in je leven? Word dan geen automonteur!’’ Uiteindelijk kwam hij terecht bij een fotospeciaalzaak, waar hij zijn liefde voor fotografie ontwikkelde. Uiteindelijk besloot hij zelf een fotozaak over te nemen, om weer later als fotograaf met een eigen studio verder te gaan. Dat ging prima, tot hij op zekere dag ontdekte dat zijn gezichtsvermogen afnam.

Schaamte

Die constatering veranderde zijn leven totaal. ,,Was je er boos over?’’, wilde iemand uit het publiek weten. ,,Boos niet, wel verdrietig’’, legde Frank uit. Maar er gebeurde ook iets anders. Frank schaamde zich voor zijn slechte gezichtsvermogen en begon mensen te ontwijken. ,,Ik ging bijvoorbeeld mijn boodschappen doen in Heemskerk, om maar geen bekenden tegen te komen.’’ Veertien jaar lang worstelde Frank met de vraag hoe hij verder zou kunnen met zijn leven, wetende dat hij zijn gezichtsvermogen niet meer terug zou krijgen.

Uiteindelijk kwam het besef: ,,Ik zat mij te schamen voor iets waar ik helemaal niets aan kon doen!’’ Die constatering luidde de kentering in. Hij schreef een boek over het accepteren en omarmen van je onvolkomenheden en begon zijn verhaal steeds meer uit te dragen. Maar toch… sommige dingen hebben tijd nodig. Het gebruiken van een voelstok bijvoorbeeld, tijdens het wandelen. Frank noemt het ‘kwispelen’, omdat je zo’n stok immers voortdurend van links naar rechts beweegt. Maar om dat voor het eerst te doen, was toch wel een mentaal drempeltje waar hij overheen moest stappen.

,,Ik liep in Amsterdam van het Victoriahotel naar de Dam en ik gebruikte mijn voelstok voor het eerst. Ik voelde me als Mozes tegenover de Rode Zee.’’ Hij vertelt hoe de stroom tegemoetkomende mensen bij het zien van zo’n stok uiteen splijt, waardoor hij vrij baan had. Op dat moment was zijn zicht nog voldoende om het effect zelf goed te kunnen zien.

‘Hulp is altijd goed bedoeld’

Regelmatig krijgt Frank spontaan hulp aangeboden, al is die niet altijd in de vorm die hij zelf zou wensen. Hij legt uit dat mensen soms de neiging hebben om hem bij de arm te nemen of zelfs haast bijna op te tillen, terwijl hij zelf liever een hand op iemands schouder legt om aldus mee te kunnen lopen. ,,Dan kan ik altijd zelf mijn hand weer weghalen.’’ Maar tegelijk beseft hij: ,,Hulp is altijd goed bedoeld.’’ En hij begrijpt ook goed dat iemand anders niet exact weet hoe ze hem het beste kunnen helpen: ,,Als je precies weet wat ik nodig heb, dan heb je waarschijnlijk hetzelfde als ik en kun je me dus niet helpen.’’

Een ander punt dat Frank aanstipt, is het spontaan ontmoeten van mensen op straat. Mensen groeten hem en verwachten dan vaak dat hij op basis van de stem wel zal herkennen wie het is. Zijn boodschap: ,,Maak er geen spelletje van, zeg gewoon je naam!’’ Ga je beter horen, als je niet zo goed meer kunt zien? Het was een vraag vanuit het publiek. ,,Nee, je gaat niet beter horen. Draai het eens om: als je doof bent, ga je dan beter zien? Nee, ik hoor niet beter, maar ben me wel veel meer bewust van wat ik hoor.’’

Geleidehond Jaap

Gedurende de hele voorstelling lag geleidehond Jaap gemoedelijk in een hoekje. Jaap is pas enkele maanden geleden in Franks leven gekomen, nadat hond Sjoerd met pensioen was gegaan. Een behoorlijk contrast, in letterlijke zin, want: Sjoerd is een blonde hond, terwijl Jaap zwart is. Maar ook wat eigenwijzer, zo blijkt al snel uit de anekdotes. Maar: ,,Het was liefde op het eerste gezicht tussen ons.” Op de vraag of hij Sjoerd, die liefdevol is opgevangen door vrienden, nog wel eens ziet, antwoordt Frank: ,,Ja, ik ben er laatst nog geweest. Maar dat moet ik niet meer doen. Dat is heel verwarrend voor Sjoerd.”

Foto boven: Frank komt op, begeleid door Jaap, zijn nieuwe geleidehond. (Foto: Raymond Robart)