Regio – Regen, wind, storm; de herfst is een onstuimig seizoen. Met soms ook wateroverlast of in het ergste geval overstromingen. Ook in het verleden speelde het thema extreem weer al een grote rol in ons gebied. Historicus Diederik Aten van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) neemt ons mee terug in de tijd. Geef je op voor een van de twee lezingen in het kantoor van HHNK in Heerhugowaard: op dinsdagavond 19 november vertelt Diederik over de grote watersnood in Waterland/Zaanstreek in 1916 en donderdagavond 28 november over de Zeewering bij Petten in historisch perspectief.

In de nacht van 13 op 14 januari 1916 werd het Zuiderzeegebied door een ongekend zware storm getroffen. De golven sloegen dwars over het eiland Marken. Daar verdronken in de stormnacht zestien mensen. Bovendien braken de dijken door en heel Waterland, grote delen van de Zaanstreek en bijna de complete Anna Paulownapolder verdwenen onder het zoute water.  

De lezing focust op de gebeurtenissen in Waterland/Zaanstreek. Daar sloegen duizenden mensen met hun hebben en houden op de vlucht toen het water kwam. Op stel en sprong moest voor deze vluchtelingen opvang worden georganiseerd. Hetzelfde gold voor het vee. Vaak werden de net wat hoger gelegen kerken als stal in gebruik genomen. Maar daar konden de koeien niet blijven. Ondertussen werd keihard gewerkt aan de sluiting van de doorbraken. Hoewel dat werk de hoogste prioriteit had, duurde het toch ruim twee maanden voordat de dijken weer dicht waren. Daarna moest het blank staande gebied weer worden drooggemalen. Pas op 10 juli was het allerlaatste volgelopen poldertje bij Broek in Waterland weer droog. De schade was enorm. De gesprekken over de schuldvraag waren toen al in volle gang. Tijdens de lezing wordt bij al deze kwesties stil gestaan. 

Hondsbossche Zeewering zes eeuwen ‘zwakke schakel’

De spectaculaire verbetering van de Hondsbossche Zeewering bij Petten in 2014-2015 trok veel bekijks. De oude dijk van basalt, asfalt en beton was de laatste ‘zwakke schakel’ in onze Noordzeekust en werd voorzien van een breed zandstrand en duinenrij. Het gebied kreeg zelfs een nieuwe naam: Hondsbossche Duinen. 

Nadere beschouwing leert echter dat de problemen met de kust bij Petten eeuwenoud nieuws zijn. In 1421 ging het hier helemaal mis en sloeg de zee door de zwakke duintjes bij het dorp. Volgens oude kronieken kwamen vierhonderd mensen in de golven om. Sindsdien is continu aan de zwakke schakel bij Petten gewerkt. Werkelijk alle mogelijke technieken van kustversterking zijn hier toegepast. Toch scheelde het soms niet veel. Tijdens een storm in de herfst van 1792 zag het er zelfs zo kritiek uit dat de secretaris-penningmeester van het verantwoordelijke waterschap de benen nam. Tijdens de lezing volgen we aan de hand van vele oude kaarten, prenten en foto’s de ontwikkelingen op de voet. Zo ontstaat een boeiend beeld van de enorme dynamiek van onze kust.

Aanmelden

Wil je aanwezig zijn bij een van deze gratis lezingen in de WaterLandzaal van het HHNK-kantoor in Heerhugowaard aan het Stationsplein 136? Aanmelden is noodzakelijk en kan via www.veiligschoonvoldoende.nl. Je kan bij het invullen van het aanmeldformulier kiezen voor de lezing van 19 of 28 november. Inloop is beide avonden om 19.30 uur, start lezing 20.00 uur tot ongeveer 22.00 uur. Er is ruimte voor maximaal 100 mensen per lezing, vol=vol, toelating op volgorde van inschrijven.

Afbeelding:
Volendam in 1916. Olieverfschilderij door Maurice Sijs. (Beeld: Collectie Zuiderzeemuseum Enkhuizen)