Eerste molenaar Gerbrand de Vries viel vrijdag 10 mei de eer te beurt om met het lichten van de vang de restauratie van de molen De Kat officieel af te ronden. Hij verrichtte die ceremoniële handeling in het bijzijn van veel gasten, onder wie gedeputeerde Jack van der Hoek, burgemeester Wendy Verkleij en directeur van De Hollandsche Molen Nicole Bakker. Bij de feestelijke bijeenkomst werd tevens het afscheid van Gerbrand de Vries als eerste molenaar aangekondigd. Hem werd voor zijn enorme verdiensten het erelidmaatschap van de Stichting Uitgeester en Akersloter Molens (SUAM) toegekend.
De restauratie van De Kat was hard nodig. De kap kreeg een nieuw riet, de staartbalk is vervangen, het kruirad kon worden hersteld en ook gescheurde halssteen is gerepareerd. De horizontale balk, die uit de kap steekt en met schoren aan de staartbalk vastzit, moest eerst worden verwijderd. Deze zogenaamde ‘lange spruit’ werd opnieuw geklonken en teruggeplaatst. Verder is veel houtwerk opgeknapt en geschilderd.
De totale kosten van de operatie belopen zo’n anderhalve ton. Het karwei is uitgevoerd door molenmakerij Poland uit Broek op Langedijk. Het gespecialiseerde Bureau Van Reeuwijk uit Arem begeleidde het project. De werkzaamheden konden worden uitgevoerd dankzij financiële steun van de provincie Noord-Holland, het Prins Bernard Cultuurfonds, de Bankgiro Loterij, Vereniging De Hollandsche Molen, Stichting Zabawas, de Stichting TBI De Fundatie en het Hendrik Muller Vaderlandsch Fonds. Ook particulieren droegen financieel een steentje bij.
De Kat was oorspronkelijk een in 1842 gebouwde achtkantige bovenkruier. De molen bemaalde de 140 ha grote polder De Zien op de Schermerboezem. Aanvankelijk nog met een scheprad. In 1889 brandde De Kat af. De herbouwde molen kreeg een vijzel voor de waterverplaatsing. Tussen 1962 en 2006 draaide De Kat met een elektrische hulpaandrijving. Nu staat er naast de molen een gemaal met pomp.
Als gevolg van onvoorzichtigheid met vuur tijdens rietdekken ging de molen op 7 september 1971 voor de tweede keer door brand verloren. Twee jaar later kwam de huidige molen er voor in de plaats. Die dateert oorspronkelijk van 1842 en is op een scheepswerf in Alblasserdam gebouwd als de houtzaagmolen ‘Ons Genoegen’.
Vanwege modernisering van de werf werd die in 1952 afgebroken en aan de gemeente Haarlem geschonken om te worden opgebouwd op de plaats van de daar in 1932 afgebrande molen De Adriaan. Deze plannen zijn echter nooit uitgevoerd en na jaren gedemonteerd opgeslagen te zijn geweest, werd hij door de gemeente Haarlem aan de Stichting Uitgeester en Akersloter Molens beschikbaar gesteld voor herbouw in Uitgeest.
Molenaar op de Kat Gerbrand de Vries is al meer dan 45 jaar actief op de molen. Hij was een van de initiatiefnemers voor de herbouw. Ondanks zijn respectabele leeftijd van 86 jaar was de Uitgeester nog regelmatig op de molen te vinden. Sinds 2015 is Paul Schoffelmeer als tweede molenaar actief op De Kat. Die wordt nu eerste molenaar.
Een regionale krant nomineerde Gerbrand de Vries dit jaar nog voor de titel ‘IJmonder van het Jaar’. Zonder hem zou molen De Kat na de brand in 1971 nooit zijn herbouwd. Gerbrand De Vries was zo’n dertig jaar voorzitter van de Stichting Uitgeester Molens, voorganger van de SUAM. Hij leidde generaties schoolkinderen rond op De Kat en werkte ook jaren voor de Vereniging De Hollandsche Molen, bij het afnemen van examens en met name waar het ging om de begeleiding van onderhoud aan molens overal in het land. Van zijn hand verscheen in die tijd ook een boekje over inrichting en onderhoud van molenbiotopen. Want molens moeten blijven draaien. Daar is Gerbrand de Vries een leven lang mee bezig geweest.
Foto: Gerbrand de Vries licht de vang van De Kat. Links van hem SUAM-voorzitter Jan Kamphuys. Rechts gedeputeerde Jack van der Hoek en burgemeester Wendy Verkleij (Foto: aangeleverd).