Castricum – De gemeente heeft mogelijk vanaf 2026 jaarlijks vier miljoen euro minder te besteden dan nu het geval is. Mogelijk, omdat allerminst zeker is hoe het Rijk vanaf dat jaar de gemeenten financieel gaat ondersteunen. Het college heeft anderhalf jaar de tijd om een bezuinigingsplan op te stellen en aan de gemeenteraad voor te leggen. Vooruitlopend hierop zal ook volgend jaar al een miljoen euro minder binnenkomen. Wethouder Roel Beems (Financiën): ,,Het gaat spannend worden om die operatie te laten slagen.’’
Door Raimond Bos
Vorige week presenteerde het college de Kadernota voor 2025 en de eerste financiële rapportage over het lopende jaar 2024. De Kadernota is een document waarin de beleidsdoelen voor het komende jaar op hoofdlijnen staan geformuleerd. De gemeenteraad zal zich hierover gaan buigen en op basis van die discussie wordt uiteindelijk de begroting voor 2025 opgesteld. Daarin staat dan heel concreet wat de gemeente volgend jaar gaat doen en hoeveel dat kosten moet. Die begroting ligt komend najaar ter besluitvorming op tafel.
Ravijnjaar
Het jaar 2026 staat inmiddels in het hele land bij gemeenten te boek als het ravijnjaar. Gemeenten krijgen via het Gemeentefonds jaarlijks een uitkering van het Rijk om hun taken naar behoren te kunnen uitvoeren. Door een ingrijpende reorganisatie van dit stelsel zal er vanaf 2026 aanzienlijk minder geld beschikbaar zijn. Vooralsnog is onduidelijk of het een definitieve bezuiniging vanuit het Rijk betreft, of dat men op een andere manier nog met geld over de brug komt.
Beems: ,,Voor Castricum komt het neer op ongeveer 4 miljoen euro. Op een totale begroting van 100 miljoen euro zou je dan misschien denken dat het om een bezuiniging van 4 procent gaat, maar zo ligt het niet. Een groot deel van die 100 miljoen ligt namelijk al vast, zoals de kosten voor gemeenschappelijke regelingen.’’ Beems noemt de brandweer als voorbeeld: daar zijn in breder verband afspraken over gemaakt, waar je niet zomaar aan kunt tornen. Ook kun je reeds genomen besluiten niet opeens gaan terugdraaien om geld te besparen: ,,Anders ben je een onbetrouwbare overheid, want je hebt al afspraken gemaakt en opdrachten gegeven.’’
Overschot 2023 gebruiken
Toch is de wethouder niet pessimistisch gestemd over de afloop van dit verhaal. Hij nuanceert: ,,Er zijn vaak ook nog wel wat meevallers in de loop van het jaar, die nog niet geboekt zijn.’’ Bovendien heeft de gemeente in 2023 geld overgehouden, het voorstel is om dat overschot aan te wenden om te compenseren dat Castricum volgend jaar al een miljoen euro minder krijgt uit het Gemeentefonds. Overigens staat de gemeente voor dit jaar inmiddels ook al zo’n 8 ton in de min, maar dat komt voornamelijk door tegenvallers in het sociaal domein. Wanneer meer mensen aanspraak doen op een WMO-voorziening of jeugdzorg, tikt dat flink aan in de kosten.
Ook moet er meer geld naar allerlei gemeenschappelijke regelingen toe, onder meer doordat cao-onderhandelingen voor de gemeente in financieel opzicht minder gunstig uitpakten. Dat zo’n kostenverhoging min of meer een automatisme is geworden, is voor Beems geen vanzelfsprekendheid: ,,Je zou daar ook kunnen bezuinigen door bepaalde taken niet uit te voeren of een medewerker die vertrekt niet te vervangen. Ik wil dat wel ter discussie stellen, maar bij alles wat je bedenkt, gaat een ‘ja, maar…’ klinken.
Balans zoeken
Veel opzienbarende nieuwe plannen zijn er dan ook niet in Castricum. ,,Het is lastig om met nieuwe plannen of beleidswijzigingen te komen, voor zover daar geld mee gemoeid is.’’ Binnenkort heeft de wethouder, samen met andere gemeenten, een gesprek met Commissaris van de Koning Arthur van Dijk. Daaruit zal moeten blijken op welke wijze de provincie Noord-Holland omgaat met de huidige situatie ten aanzien van de gemeentefinanciën.
De provincie is toezichthouder en controleert jaarlijks de begrotingen van de gemeenten. ,,Ik heb het vermoeden dat men vooral zal toetsen op het jaar 2026 en minder op de jaren daarna, maar dat moet duidelijk worden tijdens het gesprek’’, reageert Beems. Hij vervolgt: ,,Als we moeten bezuinigen, betekent dat trouwens niet automatisch dat ook de subsidies omlaag zouden gaan. Je kunt ook op andere manieren bezuinigen, bijvoorbeeld door straten niet eens in de tien jaar, maar eens in de elf jaar opnieuw te asfalteren. Dan heb je ook tien procent bezuinigd. We moeten zoeken naar de balans van een leefbaar dorp waarvan de rekening nog betaalbaar is.’’ (Foto: Bos Media Services)